Pracownicze Plany Kapitałowe w 10 pytaniach i odpowiedziach

Problem związany z niewydolnością polskiego systemu emerytalnego nie jest nowy. Z raportu opublikowanego przez Komisję Europejską w kwietniu 2018 r. wynika, że czas przebywania Polaków na emeryturze znacząco się wydłuży. W 2056 r. przewidywany średni okres wyniesie 28 lat dla kobiet, a dla mężczyzn – 21,5 roku.

W 2016 r. było to odpowiednio 24 i 17 lat. Rządowy program Pracowniczych Planów Kapitałowych ma pomóc zabezpieczyć egzystencję Polaków po ukończeniu 60. roku życia dzięki gromadzeniu oszczędności w trakcie pracy zawodowej.


Wysokość wpłat do PPK

Zgodnie z zapowiedziami, wpłata podstawowa do PPK wyniesie 2 proc. wynagrodzenia od uczestnika programu i 1,5 proc. wynagrodzenia od podmiotu zatrudniającego. Uczestnik PPK, którego miesięczne wynagrodzenie uzyskiwane z różnych źródeł będzie równe lub niższe niż 120 proc. minimalnego wynagrodzenia w danym roku, będzie mógł dokonywać wpłaty podstawowej niższej niż 2 proc., ale nie mniejszej niż 0,5 proc.

Podmiot zatrudniający będzie mógł zadeklarować w umowie dokonywanie wpłaty dodatkowej w wysokości do 2,5 proc. Oznacza to, że pracodawca każdemu pracownikowi będzie dodawał przynajmniej 1,5 proc., ale nie więcej niż 4 proc. (wpłata podstawowa i dodatkowa). Uczestnik PPK będzie mógł także zadeklarować wpłatę dodatkową do 2 proc., co daje łącznie maksymalnie 4 proc. (wpłata podstawowa i dodatkowa).


Co należy wiedzieć o PPK?

Choć przed pracownikami stoi ważna decyzja, czy gromadzić oszczędności na emeryturę w ramach państwowego programu, wciąż wielu z nich nie wie, na czym polegają Pracownicze Plany Kapitałowe. Adwokat Robert Adamczyk zebrał 10 odpowiedzi na najczęściej pojawiające się pytania.
 

• Czy uczestnictwo w Pracowniczym Planie Kapitałowym jest obowiązkowe?

Nie, z uczestnictwa w PPK można zrezygnować. Należy złożyć pracodawcy lub zleceniodawcy deklarację o rezygnacji z dokonywania wpłat do systemu. Warto podkreślić, że pracodawca nie może namawiać osób zatrudnionych do rezygnacji z PPK. Jeśli by do tego doszło, grozi mu wysoka kara finansowa.

Jeśli wyrażamy chęć dołączenia do PPK i mamy od 18 do 54 lat, nie musimy nic robić. Każda osoba zatrudniona (na umowę o pracę lub na umowę zlecenie), która spełnia ustawowe kryteria, w tym podstawowe kryterium wieku, zostanie do PPK zapisana automatycznie, bez konieczności dopełnienia przez nią jakichkolwiek formalności. Osoby w wieku od 55 do 69 lat, które będą chciały przystąpić do PPK, muszą o to zawnioskować u pracodawcy lub zleceniodawcy. Natomiast osoby w wieku 70+ w ogóle nie będą włączane do systemu.

• Jak powinna wyglądać deklaracja o rezygnacji z PPK?

Deklaracja musi zostać złożona na piśmie i zgodnie ze wzorem, który znajduje się w rozporządzeniu Ministra Finansów. Wzór ten obowiązuje od 29 czerwca 2019 r. i zawiera:

1. imię (imiona) i nazwisko, 
2. numer PESEL, a w przypadku osób nieposiadających numeru PESEL datę urodzenia, 
3. serię i numer dowodu osobistego lub numer paszportu albo innego dokumentu potwierdzającego tożsamość w przypadku osób nieposiadających obywatelstwa polskiego,
4. nazwę podmiotu zatrudniającego,
5. oświadczenie uczestnika PPK o posiadaniu przez niego wiedzy o konsekwencjach złożenia deklaracji.

Deklarację o rezygnacji z PPK można pobrać pod tym linkiem: https://www.mojeppk.pl/pliki/repozytorium-plikow/materialy-do-pobrania/pdf/deklaracja_o_rezygnacji_z_dokonywania_wplat_do_ppk.pdf

• Do kiedy trzeba złożyć deklarację o rezygnacji z PPK?

Deklarację można złożyć w dowolnym terminie. Trzeba jednak pamiętać, że wpłaty do systemu zostaną zawieszone dopiero od miesiąca złożenia deklaracji. Nie można z PPK zrezygnować z datą wsteczną i ubiegać się o zwrot pieniędzy wpłaconych przed miesiącem złożenia rezygnacji. 

• Czy można zrezygnować z PPK przed zapisaniem?

Tak, przepisy dopuszczają taką możliwość. Osoba, która zrezygnuje z dokonywania wpłat do systemu zanim jej pracodawca lub zleceniodawca utworzy u siebie PPK (zawrze umowę o prowadzenie PPK na rzecz osób zatrudnionych), w ogóle nie stanie się uczestnikiem programu. Dane takiej osoby nie będą figurować w załączniku do umowy o prowadzenie PPK.

Jeżeli rezygnacja z dokonywania wpłat do PPK nastąpi po zawarciu przez podmiot zatrudniający umowy o prowadzenie PPK, wtedy pracownicy i współpracownicy staną się już uczestnikami systemu. Mogą wtedy jedynie zrezygnować z dokonywania wpłat. O takiej rezygnacji pracodawca i zleceniodawca musi powiadomić instytucję finansową, która prowadzi PPK. Ma na to 7 dni, licząc od daty złożenia rezygnacji przez uczestnika programu.

• Jak długo obowiązuje rezygnacja z PPK?

Rezygnacja obowiązuje przez 4 lata. Po upływie tego czasu, od 1 kwietnia danego roku wpłaty do PPK zostaną wznowione. W przypadku, gdy osoba, która zrezygnowała z oszczędzania w programie, chce zmienić swoją decyzję i złożyć wniosek o ponowne dokonywanie wpłat, wówczas poprzednia rezygnacja obowiązuje tylko do dnia jej odwołania.

Należy pamiętać, że po zmianie pracy nowy pracodawca ma obowiązek zapisania nowozatrudnionej osoby do PPK (co do zasady – po 3 miesiącach zatrudnienia). W takiej sytuacji należy złożyć deklarację o rezygnacji z PPK także u nowego podmiotu zatrudniającego.

• Co w sytuacji, gdy po 4 latach pracownik zapomni ponownie zrezygnować z PPK? Czy wpłaty będą potrącane bez jego wiedzy?

Nie, taka sytuacja nie powinna mieć miejsca. W roku, na który przypadnie wznowienie wpłat do PPK, pracodawca ma obowiązek poinformować pracownika lub współpracownika o wznowieniu wpłat do systemu od 1 kwietnia. Informację tę musi przekazać najpóźniej do końca lutego. Oznacza to, że będzie jeszcze co najmniej miesiąc (marzec danego roku) na podjęcie decyzji. Jeżeli nie złożymy rezygnacji, zostaniemy ponownie zapisani do PPK, bez konieczności składania jakiegokolwiek wniosku. 

• Ile razy można zrezygnować z PPK i ponownie do niego przystąpić?

Przepisy nie ograniczają liczby rezygnacji z PPK i liczby ponownego przystąpienia do programu. Częste rezygnacje i ponowne przystępowanie do PPK nie będą jednak dobrze służyły długoterminowemu gromadzeniu oszczędności. Lepiej zatem dobrze przemyśleć swój wybór i podjąć wyważoną decyzję w zakresie uczestnictwa w tym systemie.

• Jakie są konsekwencje rezygnacji z uczestnictwa w PPK?

Wynagrodzenie osoby, która zrezygnuje z uczestnictwa w PPK, nie będzie pomniejszana o składki do PPK. Jednak z drugiej strony, nie uzyska ona tej części oszczędności, które uczestnikowi PPK musi sfinansować jego pracodawca lub zleceniodawca. Nie otrzyma też dopłat finansowanych przez państwo (250 zł jednorazowej wpłaty powitalnej i raz do roku 240 zł dopłaty rocznej). W długiej perspektywie oznacza to, że osoba rezygnująca z PPK nie zgromadzi dodatkowego kapitału, który może wykorzystać po ukończeniu 60 lat.

Na chwilę obecną nie wiadomo, jaka będzie przewidywana kwota gromadzonych oszczędności. Pieniądze z PPK będą inwestowane, m.in. w akcje giełdowe. Jednak ustawa o PPK nie gwarantuje osiągnięcia określonej stopy procentowej zysku od zgromadzonych środków. Nie mamy również gwarancji zachowania pełnej kwoty wpłaconego kapitału.

• Czy można zdecydować się na pobieranie wpłat do PPK tylko od pracodawcy, a niepobieranie ich z własnych środków?

Nie, ustawa o Pracowniczych Planach Kapitałowych mówi o wpłatach wykonywanych przez obie strony. Nie można zatem zdecydować się na wstrzymanie własnych wpłat i jednoczesne kontynuowanie wpłat przez podmiot zatrudniający. To samo dotyczy kwot finansowanych przez państwo – otrzymają je tylko te osoby, które same finansują wpłaty do PPK.

• Jeśli ktoś jest zatrudniony w dwóch firmach, czy może należeć do PPK w jednej z nich, a zrezygnować w drugiej? Czy uczestnicząc w PPK u obu pracodawców, otrzymamy podwójne dopłaty z pieniędzy państwowych?

Osoby mające równolegle kilka miejsc zatrudnienia, mogą dowolnie wybrać, czy będą uczestnikami PPK we wszystkich firmach, czy tylko w wybranej lub w wybranych. Mogą także złożyć rezygnację z uczestnictwa w PPK we wszystkich miejscach zatrudnienia.
Niezależnie od tego, w ilu podmiotach jesteśmy uczestnikami PPK, otrzymamy tylko jedną wpłatę powitalną (250 zł) oraz tylko jedną w danym roku dopłatę roczną (240 zł).